BLOG door Marike Smilde
Noot: dit een lang artikel. Erg interessant. Het is mijn vertaling van het artikel: ‘7 stepfamily realities worth embracing’ van Erin Careless, PHD. Verschenen in het juni nummer van Stepmom magazine. https://www.stepmommag.com/ Ik merkte dat ik me hier en daar afvroeg of dit bij ons (in Nederland en België) ook zo sterk is. Voor de duidelijkheid: Stepmommagazine is een Amerikaans tijdschrift. Er kunnen culturele verschillen zijn. Desondanks een lezenswaardig artikel.
Natuurlijk zijn ze allemaal uniek, elk samengesteld gezin. De beide partners hebben al dan niet uitgesproken verwachtingen over hoe ze het samen gaan doen, hoe stiefmoeder haar rol invult etc. Als beide verwachtingen botsen kan er boosheid, stress of angst ontstaan.
Uit onderzoek en begeleiding van samengestelde gezinnen en stiefouders is wel helder dat er een aantal essentiële en waardevolle waarheden zijn, die zich altijd voordoen. Weten waar je rekening kunt houden, kan veel rust brengen. Hieronder beschrijf ik 7 van deze feitelijke essenties.
Essentie 1
Stiefmoeder rouwt over het leven zoals zij het zich had voorgesteld.
Ik zeg vaak dat geen vrouw er ooit van droomde om stiefmoeder te worden. Ze droomden over een leven waarin ze vrije keuzes konden maken. Over welk leven ze wilden leiden, over hun financiën, vrije keuzes over vakanties en over wel of geen ouderschap. De controle over veel vrije keuzes moeten ze loslaten. Stiefmoederschap brengt veel onzekerheden; dat kan een gevoel van machteloosheid geven.
Soms gaat ze ervan dromen dat haar geliefde geen kinderen had; dit betekent niet dat zij niet houdt van haar geliefde of niet gelukkig met hem is. Het is een natuurlijk proces van aanvaarding dat er dingen in haar stiefgezin zijn waarover zij geen controle heeft; ze is bezig haar weg te vinden op de complexe reis die het stiefmoederschap is.
Een samengesteld gezin is gebouwd op rouw en verdriet. Vaak wordt dan gedacht aan de eraan voorafgaande echtscheiding of het overlijden van één van de ouders. De rouw van stiefmoeder dat zij het leven zoals zij het zich voorstelde moet loslaten is er echter ook. Daar is niet altijd oog voor. Meestal wordt stiefmoeder het zich na een paar jaar bewust, als de roze bril afgaat en zij zich afvraagt of dit is wat ze wilde.
Essentie 2
Stiefmoeders voelen niet altijd liefde voor hun stiefkinderen (en dat is logisch!).
Als een vrouw stiefmoeder wordt, sluit zij zich aan bij een al gevormd gezin. Haar partner heeft een biologische band en al een geschiedenis met zijn kinderen. Zij niet. Stiefmoeder kiest voor haar partner, maar niet voor de kinderen. De relatie tussen stiefmoeder en zijn kinderen is vaak ongewis: het kan goed gaan of verkeerd lopen.
Een noot voor vaders. Ik kies een willekeurig kind en vraag je om hem op te nemen in je huis en toe te laten in je leven. De was doen, voor hem koken, met hem spelen, zijn driftbuien accepteren, zijn humeur doorstaan en aanhoren wat een geweldige ouders hij heeft. Zou jij het makkelijk vinden onvoorwaardelijk van hem te houden? Dit is ook vaak voor een deel de ervaring van stiefmoeders.
Natuurlijk kan er liefde ontstaan voor de stiefkinderen. We kunnen mooie banden met hen smeden. We kunnen veel impact hebben op hun leven. Maar dit zal altijd organisch ontstaan en pas na verloop van tijd. Liefde kan niet worden gedwongen vanuit de wens dat het geweldig zou zijn als iedereen zich zou voelen zoals in een kerngezin.
Essentie 3
Jullie relatie eerst; die is het fundament van het samengestelde gezin.
Deze stelling roept altijd veel reacties op. Als ouder zijn je kinderen je eerste verantwoordelijkheid: hen kleden, opvoeden, liefhebben, beschermen en veiligheid bieden. Als partner is jouw volwassen relatie met stiefmoeder je eerste prioriteit. Zo versterk je de relatie, er kan stabiliteit ontstaan, samenwerking, goede communicatie met uitwerking op het hele samengestelde gezin. Dit kan alleen ontstaan als tussen partners zorg is voor elkaars behoeften en emotioneel welbevinden. De kinderen hebben al eens het einde meegemaakt van een gezin, dat hoeven ze niet nog een keer mee te maken. Mettertijd verlaten de kinderen het huis, hopelijk als zelfstandige, capabele en liefdevolle volwassenen. Tijd en aandacht voor je liefdesrelatie zorgen ervoor dat je niet met een vreemde blijkt samen te wonen zodra de kinderen uit huis zijn. Bovendien geef je de kinderen een prachtig voorbeeld hoe een liefdevolle, gelijkwaardige en volwassen liefdesrelatie eruit kan zien. Van hun ouders kunnen ze dat niet meer leren.
Essentie 4
Prima om genegenheid naar elkaar te uiten in het bijzijn van de kinderen.
Welk beeld willen we kinderen geven van een gezonde, gelukkige en ‘normale’ liefdesrelatie?
- Een relatie die koud en afstandelijk is?
- Een relatie die in de wachtstand gaat als de kinderen er zijn?
- Een relatie die verandert, zodra de kinderen de kamer binnenkomen?
- Een relatie die afhankelijk is van wat het ‘andere thuis’ van de kinderen wil of verwacht?
Jullie willen toch een respectvolle, liefdevolle relatie? Waarin gevoelens getoond mogen worden? Zeker stiefmoeders zullen blij zijn met dit onderwerp. Vader die partner blijft, ook als de kinderen er zijn.
Essentie 5
Niet alles hoeft als gezin ondernomen te worden.
Vooral in een hetero-relatie, waar vader kinderen heeft uit een vorige relatie, wil hij graag dat het samengesteld gezin lijkt op een kerngezin en zich ook zo gedraagt. Stiefmoeders kunnen dit soort onrealistische verwachtingen ook wel hebben, maar bij vaders komt het vaker voor. Hij kan het zien als een manier om gevoelde schuld over een echtscheiding te verkleinen. Of hij wil bij zijn kinderen het gevoel van verlies wegnemen. De intentie is vaak goed, maar een stiefgezin wordt nooit meer een kerngezin. Nooit meer. En zelfs kerngezinnen doen niet alles samen. Je hoeft niet 24/7 samen te zijn. Maak tijd vrij voor 1:1 contacten. Zoals eerder gezegd: stiefmoeders hoeven niet dezelfde band op te bouwen met de kinderen als vader. De kinderen zullen stiefmoeder leren kennen. Hen forceren om close te zijn met haar (of andersom) werkt averechts. En maak tijd vrij voor jullie samen, als partners.
Essentie 6
Vader ondersteunt stiefmoeder in het bijzijn van de kinderen.
Als jullie huisregels opstellen en afspraken maken, is het aan vader om deze af te dwingen; en stiefmoeder ondersteunen als zij de kinderen hierop aanspreekt. Kinderen en stiefmoeder hoeven niet van elkaar te houden, maar er moet wel sprake zijn van wederzijds respect. De enige persoon die hier zijn kinderen op kan aanspreken is vader. Je partner ondermijnen in het bijzijn van de kinderen of niet ondersteunen zijn serieuze relatiekillers. Vader en stiefmoeder zijn een team, dat is de basis van jullie stiefgezin. Dat dient ook voor de kinderen een heldere boodschap te zijn.
Essentie 7
Het is ongebruikelijk dat stiefmoeder een tweede moeder wil worden voor de kinderen.
Uit onderzoek blijkt dat de identiteit van vrouwen stevig verbonden is met haar bekwaamheid om te ‘moederen’. Van jongs af aan is ons geleerd dat het onze taak is om kinderen mee op te laten groeien. Stiefmoeder bevindt zich in de ongemakkelijke positie om te moederen over kinderen die niet de hare zijn. Anders zouden ze als vrouw kunnen falen. In eigen ogen of die van anderen.
Als stiefmoeder hoor je je stiefkinderen praten over hun moeder en je wordt vaak vergeleken (in stilte of hardop). Het is erg ingewikkeld om te concurreren met een rol die niet van ons is. Misschien wil stiefmoeder wel liefde geven en zorgen en misschien ook niet. Of ze wil de rol invullen als een zorgzame tante of een vriendin van de familie. Vraag niet van haar te stappen in een rol die niet de hare is. Zij moet hierin haar eigen weg vinden. En dat pad kan wijzigen. Haar uniek gekozen weg is waardevol, daar hoeft ze zich niet voor te schamen of dit te veranderen.
Als we het ideaal van het kerngezin afzetten tegen de korte periode dat dit bestaat in de lange geschiedenis van de mensheid en dat feit accepteren en echt begrijpen, zouden veel stiefmoeders minder problemen ervaren. Dan zouden we begrijpen dat ieder gezin uniek is, kern- of samengesteld. Dan zou er geen goed of fout zijn, of meer of minder aan een individueel gezin. Als we het idee ter discussie kunnen stellen dat moederen de belangrijkste rol van een vrouw is, zou het ruimte geven aan vrouwen om aan verschillende rollen haar identiteit te ontlenen, buiten of binnen welk gezin dan ook.
Dan zou er geen probleem opgelost hoeven te worden. Dan zouden de 7 beschreven essenties worden ondersteund en er zou op worden voort gebouwd.
