Er wordt veel geschreven over bokkige pubers die stiefouders het leven zuur maken en de relatie tussen ouder en stiefouder op spanning zetten. Waar we minder over lezen is over de stiefouder die er alles aan doet om spanning te voorkomen tussen ouder en kind. Weet je nog, even geleden, toen in het nieuws verscheen dat vaders bezorgder zijn over hun kinderen dan moeders? Het is meestal zo dat er tegenover een bezorgde ouder een onbezorgde ouder staat als compensatie. Het een roept het ander op.
Pubers
Zo werkt het ook bij ouders en stiefouders. Mimi en Rogier melden zich in mijn praktijk met hun uitdaging: verschillende opvattingen over de opvoeding van zijn kinderen. Mimi is 39 jaar en al sinds 2008 stiefmoeder van Maartje en Martijn. De ouders van Maartje en Martijn zijn sinds 2006 gescheiden. De scheiding verliep vreedzaam. Niet alleen Rogier heeft alweer enige tijd een relatie, maar ook zijn ex-vrouw heeft alweer even een nieuwe relatie en de kinderen kunnen het eigenlijk best vinden met de stiefouders. Kortom, alle sterren lijken goed te staan voor een harmonieus gezinsleven en harmonieuze relaties. Niets is minder waar, want Maartje en Martijn zijn pubers. En pubers zijn lastig. Toch? Martijn, de jongste van het stel, is van alles, maar niet lastig. Hij is meegaand en gericht op het gezin waarin hij groot wordt gebracht. Hij gedraagt zich sociaal en heeft geen zorgelijke uitspattingen. Rogier vindt zijn zoon erg op hem lijken en herkent veel van zijn gedrag bij zichzelf. Mimi vindt dit ook. Het blijft bijzonder voor haar om een kopie van haar geliefde te zien, maar dan in een jongere versie. Haar omgang met Martijn gaat vanzelf. Ze begrijpen en respecteren elkaar. Er is geen spanning.
Pick your battles
De omgang met de oudste van het stel, Maartje, is heel wat uitdagender voor Mimi, ook al zijn ze blij met elkaar. Maartje is gek op haar vader, maar heeft een bijzondere manier om dat te laten blijken. Mimi mist het vanzelfsprekende respect van Maartje voor haar vader en vindt dat niet te verteren. Maartje doet haar vader tekort, vindt Mimi. Ze negeert hem, slaat zijn liefde voor haar in de wind, maar o wee als ze iets nodig heeft. Dan verwacht ze per direct reactie, en wel in de vorm die zij wenst.
Maartje is wat je noemt een ‘échte puber’. Als ouder heb je het daar maar mee te doen. Je doet er goed aan om tijdig grenzen aan te geven, duidelijk te communiceren en veel ruimte te laten. Andersom mag je dit alles niet verwachten van je kind. Het lijkt eenrichtingsverkeer, maar het gaat ook weer vanzelf voorbij. Tot die tijd: pick your battles.
Maar tot grote frustratie van Mimi pickt Rogier géén battles, met Maartje’s gedrag tot gevolg. Ze ziet dat haar geliefde lijdt onder het gedrag van zijn dochter naar hem. ‘Hoe houd ik dit vol?’ vraagt ze. ‘Het is niet te harden! Maar als ik er iets van zeg tegen Maartje, dan zet ik mijn relatie met haar onder druk, en dat vind ik helemaal spannend.’ Als ik aan Rogier vraag of hij vindt dat het gedrag van zijn puberdochter acceptabel is, antwoordt hij dat hij dat beslist niet vindt. ‘Hoe laat je haar merken dat voor jou de grens bereikt is?’ vraag ik. Die vraag kan hij niet beantwoorden.
Grenzen
Precies hier ligt de oplossing. Het is voor Maartje een stuk duidelijker als Rogier zijn dochter aangeeft wat voor hem wel en niet acceptabel is. Zo leert Maartje de grens kennen van de man in haar leven, haar vader. Dat is niet alleen belangrijk voor het creëren van een respectvolle relatie met haar vader, maar ook voor haar toekomstige partnerrelatie(s). Ze leert van haar relatie met haar vader hoe ze om kan gaan met mannen in haar leven. Zijn grenzen aangeven is voor Mimi een groot gedeelte van de oplossing, omdat Mimi dan ziet en weet dat hij voor zichzelf opkomt. Niets zo pijnlijk als een geliefde die niet voor zichzelf opkomt en daaronder lijdt. Hoe Maartje ook reageert op zijn grenzen, voor Mimi geeft het rust, want hij neemt zijn verantwoordelijkheid als opvoedende vader en hij laat zich niet meer te kort doen.
Is dit dan alles? Eigenlijk wel. Want grenzen aangeven betekent dat je jezelf en jouw grenzen serieus neemt. Daarmee leer je ook de ander zichzelf serieus nemen. Dit is, ook voor kinderen, gezond gedrag, waar ze nu en in de toekomst profijt van hebben. Juist die ondankbare taak houdt pubers een beetje op het juiste spoor. Dus, ouder: wees vervelend, stel grenzen en stel vragen. Ga er alleen niet vanuit dat je in de openbaarheid gehoord wordt. Het effect komt met jaren vertraging. Behalve voor Mimi. Zij ziet direct het gewenste resultaat.
Door Patricia Heije Jansen, Stiefgoed
Eerder gepubliceerd in STIEF m/v nummer 4