In onze rol als stiefouder wordt veelvuldig op onze emotionele knoppen gedrukt. Door onze onduidelijke en ingewikkelde positie ervaren we regelmatig emoties die we liever niet zouden hebben. Denk maar aan woede, frustratie, onzekerheid, onmacht en zelfs haat. Lees gauw verder om te ontdekken welke denkfout we maken en hoe ons emotionele welzijn verbetert als we stoppen met dit te denken!
Tijdens coachgesprekken hoor ik stiefouders vaak verzuchten dat ze zich niet fijn voelen bij de gang van zaken in hun eigen gezin. Bijvoorbeeld:
“Mijn stiefdochter loopt de hele vakantie al rond met een chagrijnig gezicht. Ik irriteerde me mateloos, maar zei niets. Totdat het me echt teveel werd en ik een rotopmerking maakte. Mijn vriend vindt het niet kunnen dat ik zo’n opmerking maak, maar ik vind dat ik me lang genoeg ingehouden heb. De vakantie is niet echt gezellig.”
“Ik vind dat mijn stiefkinderen wel wat zelfstandiger mogen worden en ik spoor mijn vriendin aan om ze hierin de stimuleren. Zij doet dit maar mondjesmaat, in ieder geval zeker niet zoals ik het graag had gezien. Met als gevolg dat ik boos ben, me onmachtig en niet gezien voel. Onze partnerrelatie begint er steeds meer onder te lijden.”
Uit deze twee voorbeelden blijkt dat we er vanuit gaan dat onze emoties worden veroorzaakt door wat anderen doen of niet doen. En juist hierin schuilt de grootste denkfout die het gros van de mensheid maakt, inclusief wij als stiefouder.
Als ik denk dat mijn gevoelens veroorzaakt worden door wat anderen doen, hoe kan ik dan ooit mijn eigen leven sturen?
Bovenstaande vraag komt uit het boek De herontdekking van het ware zelf van Ingeborg Bosch. Zij schrijft: Neem verantwoordelijkheid voor je eigen gevoelens en daden. Zolang je jezelf ziet als slachtoffer van omstandigheden of andermans gedrag, is het onmogelijk om serieus aan je emotionele welzijn te werken.
Heel waarschijnlijk voel je enorme weerstand bij dit idee. Dat had ik zelf eerst ook. Ik was er toch echt stellig van overtuigd dat wat ik voelde veroorzaakt werd door mijn partner, mijn stiefzoon, die chagrijnige kassajuffrouw, enzovoorts. En dat mijn reactie daar een logisch gevolg op was. Maar kijk eens naar het volgende voorbeeld (bewerkt naar een voorbeeld uit het boek van Ingeborg Bosch).
Stel: jij en je partner gaan samen een weekeindje weg, met zijn tweetjes. Je hebt er heel erg naar uitgekeken. Maar dan belt de ex en zegt dat de kinderen toch echt dit weekend bij jullie zouden zijn en dat zij ab-so-luut de kinderen niet kan opvangen. Hoe voel je je? Wat doe je?
Woede
Sommige mensen zullen heel boos worden. Ze zullen denken dat de ex-partner het expres doet om een wig te drijven tussen jou en je partner. Als jij ook boos zou worden, denk je waarschijnlijk dat iedereen dat zou worden wanneer zoiets gebeurt. Dat is echter niet het geval, iedereen reageert anders.
Angst
Sommige mensen zullen bang worden in deze situatie. Je dacht te weten wat er ging gebeuren, maar het blijkt toch niet zo te zijn. Plotseling is jullie uitje onzeker geworden. Je durft je woede niet te tonen aan je partner, uit angst dat dat jullie relatie schaadt, noch aan de ex-partner, uit angst dat zij jullie het leven nog zuurder zal maken. Je denkt dat iedereen zich zo zou voelen in deze situatie.
Zelfverwijten
In deze situatie zullen sommige mensen zichzelf verwijten dat ze niet goed opgelet hebben of de afspraak voor iedereen wel duidelijk was. Je had het ook alleen mondeling afgesproken en er waren al zoveel wijzigingen in de omgangsregeling, je kunt niet van de ex-partner verwachten dat ze dat allemaal kan onthouden.
Ontkenning
Sommigen denken misschien: joh, niet zo moeilijk doen, dan gaan we toch gewoon volgend weekend met zijn tweetjes weg?
Zie je wat Ingeborg Bosch bedoelt? We reageren allemaal op een bepaalde manier, maar omdat we onze eigen reacties zo logisch vinden, vergeten we dat niet iedereen in dezelfde situatie hetzelfde zal reageren als wij.
Ook al kun je de situatie zelf niet altijd beïnvloeden, je kunt wél veel doen aan je reactie erop. Loop je tegen een uitdaging aan, reageer dan niet direct en vraag jezelf eens af: wat is hierop mijn antwoord?
Maar… Als mijn gevoelens en reacties niet veroorzaakt worden door wat anderen doen… Waardoor dan wel?
Misschien herken je bij jezelf dat sommige personen of situaties als een enorme trigger kunnen werken? Voor veel stiefmoeders is de ex-partner zo’n aanleiding tot heftige emoties. Maar het kan ook een opmerking van je partner zijn, of iets dat je (stief)kind doet, zelfs een blik van een wildvreemde, waardoor je ineens een golf van onstuimige gevoelens door je heen voelt gaan. Ingeborg Bosch noemt dat een symbool: iets dat ons, zonder het te beseffen, doet herinneren aan negatieve ervaringen uit onze eerste levensjaren.
Een ander is dus nooit de oorzaak van onze gevoelens, maar kan wel de aanleiding (de trigger, het symbool) zijn om gevoelens van lang geleden weer naar boven te halen.
Om die vervelende en intense gevoelens niet te hoeven voelen, hebben we afweermechanismen ontwikkeld. Zodra we iets van de pijn voelen, zetten we deze razendsnel in. Zo snel zelfs, dat we helemaal niet in de gaten hebben dan we in een afweerreactie zitten. In mijn volgende blog lees je meer over onze afweermechanismen.
Dus STOP met denken dat jouw innerlijke wereld wordt bepaald door wat anderen doen of niet doen. Train jezelf in het hebben van een helpende mindset. Bijvoorbeeld door de volgende zinnen in jezelf te herhalen:
- Ik geef externe omstandigheden zo min mogelijk de kans om mijn innerlijke wereld te bepalen.
- Ik hoef de gemoedstoestand van een ander niet over te nemen.
- Ik ben niet verantwoordelijk voor hoe iemand anders zich voelt.
- Ik ben het waard om goed voor mijzelf te zorgen.
Uiteindelijk is er maar één persoon die bepaalt hoe jij je voelt, en dat ben je zelf. Dan kun je maar beter een vrolijk en ontspannen mens van jezelf maken, toch?
Door Mariska Matakupan-Jansen